Endüstrileşme-sonrası kentler, toplumsal dönüşüm ve çok disiplinli araştırma ve öğretim

Ivan Koprić 

Endüstrileşme-sonrası kentler, toplumsal dönüşüm ve çok disiplinli araştırma ve öğretim

Endüstrileşme-sonrası kentler, endüstriyel üretim, iş, sosyal yapı, kültür, kentsel organizasyon, şehir yönetimi ve eğitim ihtiyaçlarından endüstrileşme-sonrasına geçiş halindeki şehirlerdir. Son birkaç on yılda meydana gelen daha geniş toplumsal yeniden yapılanma, geçiş ve dönüşümle eşzamanlı olarak değişmektedirler. Endüstrileşme-sonrası terimi ilk olarak Amerikalı sosyolog Daniel Bell tarafından 1973'te yayınlanan The Coming of Post-Industrial Society adlı kitabında ortaya atılmıştır.

Endüstriyelleşme-sonrası, mal üretiminden hizmet sunumuna geçiş; mavi yakalı çalışanların beyaz yakalı çalışanlarla yer değiştirmesinin devamı; çevrenin korunması ve kentsel yaşamın kalitesi ile ilgili daha çok etik kaygı; modernden post-modern değerlere geçiş (post-materyalizm, çeşitlilik, katılım, cinsiyet vb.); yapay zeka, sürdürülebilir, akıllı ve yeşil şehirler, post-modern kültür ve sanat, katılımcı kentsel yönetim, çeşitlilik ve cinsiyet çalışmaları, bilgi bilimi, çevre çalışmaları, modern kamu yönetimi kurumlarının tasarımı ve benzerleri dahil olmak üzere üniversitelerde yeni araştırma alanlarının ve disiplinlerinin gelişmesi anlamına gelir. Endüstrileşme-sonrası geçiş, doğal ve teknik bilimlerde, tıp, hukuk ve sosyal bilimlerde yeni bilimsel devrimlere ve teknolojik yeniliklere olanak sağlamıştır. Ayrıca, uygulamalı bilimlerde çeşitliliği de teşvik etmiştir.

Endüstrileşme-sonrası sürecin en başında, endüstrileşme-sonrası kentlerin böylesine kapsamlı bir dönüşümü, kökleri endüstrileşme-sonrası bağlamda olan üniversitelere bilimsel araştırma ve üniversite öğretim çabalarının keskin bir şekilde uyarlanmasını dayattı. Ayrıca, Dahası, çalışma programlarının ve araştırma stratejilerinin hızlı ve sürekli bir şekilde geliştirilmesini ve iyileştirilmesini; bunların her zamankinden daha kesin olarak tanımlanmış kentsel ve toplumsal taleplere yakınlaştırılmasını gerektirmiştir.

Çalışma programlarının ve araştırma planlarının temel oryantasyonu ve içeriği endüstrileşme-sonrası bağlamdan etkilenmiştir. Bu nedenle disiplinler arası ve çok disiplinli olmaları gerekmektedir. Bunun anlamı, yeşil ve akıllı şehir, sürdürülebilir, uyumlu ve bilgiye dayalı şehir, kentsel yaşam kalitesi, topluluk sanatları ve kültürel gelişim, güç paylaşımı ve katılımcı yönetişim, iyi kentsel yönetim, çeşitliliği yönetme gibi kompleks kavramlara yanıt verebilmek için çeşitli yaklaşımları ve katkıları bir araya getirmeleri gerektiğidir.

Kentsel yenileşme, şehir tarımı, dikey bahçeler, parklar ve yeşil alanlar, spor ve rekreasyon, evcil hayvanlar, entegre şehir ulaşımı, doğa dostu ev yapımı, hava kirliliğini azaltma, gürültü azaltma, çevre koruma, sağlıklı gıda üretimi, görsel ve yapılı çevre ile ilgilenme, ortak yaratma kültürü, topluluk sanatı, kentsel güvenlik, şehir verilerinin organizasyonu, sanal ve artırılmış gerçeklik ve bunların çeşitli amaçlarla kullanımı, karmaşık endüstrileşme-sonrası kavram ve ilkelerin üniversite faaliyetlerinde (araştırma, bilgi transferi veya öğretim gibi) gerçekliğe dönüştürülmesindeki temalardan ve önemli kelimelerden sadece bazılarıdır.

Buna ek olarak, öğretme ve öğrenme metotları da etkilenerek, yeni odak, yaparak öğrenme, gerçek vaka çözme, klinik yaklaşım, resmi olarak üniversitelere bağlı olmayan uzmanlarla değişim vb. olmuştur.

Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi, 2008 yılında kabul edilen önemli belgesi European Urban Charter II: Manifesto for a new urbanity modern Avrupa şehirlerine yenilenmiş bir bakış açısı vermekte, 1992'deki ilk Avrupa Kentsel Şartı’nın kabulünden sonraki dönemde gerçekleşen gelişmelere cevap vermektedir. 2008 Manifestosunda Kongre, yeni Avrupa kent politikasında dikkate alınması gereken sosyal, ekonomik ve kentsel değişimlerin ana temellerinden biri olarak endüstrisizleşmeden bahsetmiştir. Kongre, şehirleri “Avrupa'da ekonomik büyümenin geleceği olan bilgiye dayalı ekonomi için ideal ortam” olarak görmektedir. Bu tür bir ekonomide bir aktör olarak üniversitelerin önemini açıklamaya gerek bulunmamaktadır.

Avrupa Birliği, bir dizi girişim oluşturarak ve Avrupa şehirler temalarına (dijital ve enerji geçişleri, döngüsel ekonomi, hava kalitesi ve iklim adaptasyonu, kentsel hareket ve erişilebilirlik, arazi ve doğa temelli çözümlerin sürdürülebilir kullanımı, kentsel yoksulluk, barınma, göçmenlerin ve mültecilerin dahil edilmesi ve diğerleri) güçlü bir vurgu ve finansman önceliği vererek endüstrileşme-sonrası kentsel dönüşüm ve yeniden doğuşunda aktif bir rol oynamaktadır. Bu temaları ele alırken, üniversiteler tarafından üretilen her tür bilgi sadece hoş karşılanmakla kalmaz, aynı zamanda gereklidir.

Avrupa endüstrileşme-sonrası kentlerin yeniden doğumu ve daha genel olarak endüstrileşme-sonrası bağlam, birçok Avrupa üniversitesi tarafından, en azından bir dereceye kadar, ilgili araştırma ve çalışma bağlamının bir parçası olarak kabul edilmiştir. Yeni Endüstrileşme-Sonrası Kentler Avrupa Üniversitesi (UNIC) oluşturan sekiz üniversite için bilgiye dayalı ekonominin tasarlanmasında yer almak, yeni Avrupa kentliliği ile bağlantılı sorunları çözmek için yenilikçi çözümler aramak ve sürdürülebilir, akıllı, dijital ve yeşil şehirler ilkelerine dayalı kentsel gelişmeyi teşvik etmek sıradan bir görev değildir.

UNIC, doğal, teknik, sosyal ve uygulamalı bilimler ile sanat ve kültür dahil olmak üzere tüm bilimsel alanlarda öğretim, araştırma ve çalışma programlarının ortak hazırlanmasında bir iş birliği modeli oluşturmak için tarihi bir fırsattır. Sekiz üniversitenin akademik iş birliği, gerçek kentsel sorunların çözümü ve kentsel gelişim ihtiyaçlarına yönelik yenilikçi çözümler sunma ile birlikte el ele gidecektir. Böylesine karmaşık, üniversiteden üniversiteye ve üniversiteden şehre iş birliğine dayalı girişim, tek bir kent ve ülke sınırlarının ötesine geçmek için gereken sinerjiyi yaratacak ve gerçek bir Avrupa bilgi transferini mümkün kılacaktır.

Genel sonuç, Avrupa vatandaşlarının çağdaş beklentileriyle uyumlu olarak Avrupa endüstrileşme-sonrası kentlerin zorluklarına yönelik kapsamlı üniversite tepkisine dayalı yeni bir model olacaktır. Bu yeni modelin oluşturulmasına katılarak, elektrik ve inşaat mühendisliğinden mimarlık ve tarıma, tıp ve beşeri bilimlere kadar tüm üniversite bölümlerimiz, fakültelerimiz ve akademilerimiz daha iyi bir geleceğe ulaşmak için önemli adımlar atabilecektir.